تالك نرم ترين ماده معدني

تالك سيليكات منيزيم آبدار است .نام ديگر آن استه آتيت (Steatite) مي باشد. تالك يك كاني دگرگون است كه از دگرگوني كاني‌هايي مانند سرپانتين، اوليوين، پيروكسن و آمفيبول در حضور دي‌اكسيد كربن و آب تشكيل مي‌شود. كه در اين صورت آن را تالك كربناتي مي‌نامند.

گروه : سيليكات هاي ورقه اي

فرمول شيميايي : Mg3Si4O10(OH)2

تركيب شيميايي :

تالك را مي توان تقريبا از مجموع 31.7% MgO ، 63.5%SiO2 و حدود 4.8% آب بدست آورد.

طلق در اثر واكنش آب‌پوشي يون‌ها و كربن‌گيري سرپانتين به شكل زير تشكيل مي‌شود:

آب + منيزيت + طلق → دي‌اكسيد كربن + سرپانتين

2Mg3Si2O5(OH)4 + 3CO2 → Mg3Si4O10(OH)2 + 3 MgCO3 + 3 H2O

در اثر واكنش بين دولوميت و سيليس نيز طلق تشكيل مي‌شود اين واكنش در فشار و دماي دگرگوني سنگها در اثر مجاورت دولوميت و سيليس اتفاق مي‌افتد و اصطلاحاً به آن اسكرن كردن دولوميت مي‌گويند.

دي‌اكسيد كربن + كلسيت + طلق → آب + سيليس + دولوميت

3CaMg(CO3)2 + 4 SiO2 + H2O → Mg3Si4O10LOH)2 + 3 CaCO3 + 3 CO2

همچنين طلق از واكنش بين كاني‌هاي كلريت منيزيمي و كوارتز در شيست آبي و اكلوژيت طي واكنش‌هاي دگرگوني تشكيل مي‌شود.

آب + كيانيت + طلق → كلريت + كوارتز

در اين حالت ميزان توليد طلق و كيانيت بستگي به ميزان آلومينيم دارد اگر آلومينيم بيشتر باشد كيانيت بيشتري خواهيم داشت.

شناسايي :

در نمونه دستي ، نرم شكل ميكايي و لمس چرب از مشخصه هاي تالك مي باشند. در مقطع نازك مشابه مسكوويت است. طلق نرم‌ترين كاني است و مي‌توان با ناخن روي آن خراش ايجاد كرد. ورقه‌هاي كوچك طلق قابل انعطاف ولي غيرقابل ارتجاع است، هادي خوبي براي حرارت نيست و هنگامي كه آن را لمس مي‌كنيم احساس مي‌كنيم كه چرب است. داراي لومينسانس اغلب سفيد مايل به سبز، زرد، كرم، قهوه‌اي، سبز و آبي است. در شعله ذوب نمي‌شود. كاني مشابه آن پيروفيليت است كه از آن بوسيله آزمايش Mg (رنگ صورتي) قابل تشخيص است. گل سرشور كه خود سنگي دگرگون است كاملاً از طلق تشكيل شده‌ است.

انحلال در اسيد:

بسيار كم در كاني هاي اسيدي حل مي شود و بطور كلي نامحلول در اسيدها است. در آب حل نمي شود.

ساختار :

در سيستم تري كلينيك متبلور مي شود. ساختار تالك شبيه پيروفيليت است بااين تفاوت كه در تالك هشت وجهي هاي منيزيم در ميان دو لايه چهاروجهي SiO2 قرار گرفته اند. تغييرات اندك در تركيب شيميايي تالك مانند جايگزيني Al يا Ti به جاي Si و هم چنين Mn ، Fe و Al به جاي Mg رخ مي دهد. اگر آهن به طور كامل جايگزين منيزيم شود كاني مينسوتيت بوجود مي آيد.

پاراژنز : كلريت – دولوميت – سرپانتين – منيزيت

مشخصات ماكروسكوپي :

سختي : 1

رنگ : بي رنگ ، سفيد ، متمايل به زرد و يا قهوه اي

جلا : شيشه اي ، صدفي

وزن مخصوص : 2.58 – 2.83

چگالي : 2.78

رنگ خاكه : سفيد

شفافيت : نيمه شفاف

كليواژ : كامل

مشخصات ميكروسكوپي :

نور طبيعي :

برجستگي ضعيف تا متوسط دارد و بي رنگ و فاقد چند رنگي است.

نور پلاريزه :

بيرفرنژانس قوي دارد وحداكثر رنگ تداخلي در مقطع نازك سري سوم مي باشد. خاموشي آن مستقيم است.

محل پيدايش :

بطور كلي اين كاني در طبيعت در سنگهاي دگرگوني يافت مي شود، تالك در شرايط مناسب در دگرگوني همبري نوع متاسوماتيزم و دگرگوني ناحيه اي تشكيل مي شود . در واقع در سنگ هاي مافيك و الترامافيك دگرسان شده به همراه سرپانتين ، منيزيت و بقايايي از اليوين و پيروكسن يافت مي شود. هم چنين در دولوميت هاي سيليسي دگرگون شده ديده مي شود كه با كلسيت ، دولوميت و ترموليت همراه است. تالك كاني اصلي تشكيل دهنده تالك شيست مي باشد كه از دگرگوني سنگ هاي آذرين مافيك يا آذرآواري مافيك مشتق شده است. چنين سنگ هايي ممكن است حاوي مگنتيت ، ترموليت ، كلريت ، آنتوفيليت و سرپانتين نيز باشد. مهمترين منابع تالك سنگهاي مافيكي، اولترامافيكي و دولوميت ها در دگرگوني ناحيه اي حرارتي پايين تا متوسط مي باشند.

ميزان توليد تالك در دنيا در سال 1994 بالغ بر 6.41 ميليون تن گزارش شده است. اين ميزان در سال 1995 به 8.087 تن افزايش يافت. درباره توليد در سال 2015 اطلاعات دقيقي در دست نداريم.

معادن تالك ايران

جندق – سيرا كرج – علي ده گوشه – تيدار – ده حاجي و مسعود آباد – ديگلان و فريمان – ساق